Kultura ludowa od wieków miała wpływ na polską kulturę. Jej bogactwo, różnorodność i piękno przyciągało artystów, którzy chętnie czerpali inspiracje z jej źródła.
Największe zainteresowanie motywami ludowymi można odnaleźć w okresie romantyzmu, kiedy jedni z największych polskich artystów nawiązywali w swej twórczości do ludowości. Przykładem jest wybitny muzyk i kompozytor – Fryderyk Chopin. Od młodych lat interesowała go muzyka ludowa i to właśnie ona stałą się inspiracją do stworzenia m.in. „Mazurków”, „Krakowiaka” czy „Fantazji na tematy polskie”. Natomiast w literaturze tematy ludowe chętnie poruszał Adam Mickiewicz, który został uznany za jednego z największych polskich wieszczów narodowych. Motywy ludowe pojawiają się w „Balladach i Romansach”, a także w „Dziadach”. Juliusz Słowacki w swoim dramacie „Balladyna” nawiązuje do ludowości, a także do podań o prasłowiańskich czasach. W dziele odnajdujemy wiele nawiązań do wiejskich obyczajów, wierzeń i etyki.
Kolejną epoką, w której rozkwitła twórczość oparta na ideologii ludowej jest Młoda Polska. To właśnie wtedy powstała chłopomania, czyli fascynacja folklorem i życiem chłopów, niezwykle popularna w sferze inteligencji. Jednym z najwybitniejszych artystów tej epoki jest Stanisław Wyspiański. W swym dramacie pt. „Wesele” ukazał ważny chłopski obyczaj, ale również poruszył trudną sytuację narodową, obalając przy tym arkadyjską wizję wsi i obnażając powierzchowny zachwyt inteligencji nad życiem wiejskim. Wyspiański chętnie ukazywał swoje życie na obrazach, a także lubił portretować swoją żonę chłopkę.
Życie codzienne chłopów najchętniej ukazywał Włodzimierz Tetmajer, który osiadł na stałe w podkrakowskich Bronowicach. Wieś stała się jego największą inspiracją. Ukazywał jej obyczaje i odnajdywał w niej najczystsze tradycje narodowe. Chętnie portretował własną żonę – chłopkę, ubraną w tradycyjny strój krakowski. Podobne zainteresowania miał jego przyrodni brat – Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Pisarz był silnie związany z Podhalem, które stało się jego największą inspiracją. Był przedstawicielem tzw. poezji tatrzańskiej. Do motywów ludowych nawiązują opowiadania z cyklu „Na skalnym Podhalu”.
Obyczajowość ludowa fascynowała artystów, którzy chętnie odkrywali jej sekrety i wykorzystywali jej wątki we własnej twórczości. Chętnie korzystali z uroku wsi i jej żywej obrzędowości.
Zdjęcie główne: S. Wyspiański, Autoportret z żoną, 1904, fot. M. Armata
Zobacz artykuły:
Wieś jako źródło inspiracji artystycznej
Fascynacja ludową obyczajowością w literaturze i sztuce okresu romantyzmu i Młodej Polski
